Người sử dụng lao động (NSDLĐ) khi thuê người lao động (NLĐ) về làm việc thì phải ký hợp đồng lao động bằng văn bản với người lao đồng, trừ một số trường hợp pháp luật cho phép được thỏa thuận bằng lời nói. Trong hợp đồng lao động các bên sẽ thỏa thuân về việc làm có trả công, tiền lương, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong quan hệ lao động.
Hiện nay theo quy định của Bộ luật lao động mới, Bộ luật lao động năm 2019 (BLLĐ 2019) thì chỉ còn hai loại hợp đồng lao động là: hợp đồng lao động không xác định thời hạn và hợp đồng lao động xác định thời hạn, không còn quy định về hợp đồng lao động theo mùa vụ. Như vậy, NSDLĐ và NLĐ khi giao kết hợp đồng có thể chọn một trong hai loại hợp đồng như đã nêu trên. Với hợp đồng không xác định thời hạn thì các bên không xác định thời hạn, thời điểm chất dứt hiệu lực của hợp đồng. Với hợp đồng lao động xác định thời hạn, thời hạn thực hiện hợp đồng sẽ do các bên tự thỏa thuận nhưng không quá 36 tháng.
Theo đó, việc hết hạn hợp đồng lao động chỉ đặt ra đối với trường hợp các bên ký kết hợp đồng xác định thời hạn. Một thực tế xảy ra thường xuyên hiện nay là các bên chỉ ký hợp đồng lao động xác định thời hạn một lần, sau đó khi hết thời hạn NLĐ vẫn làm việc cho NSDLĐ nhưng không ký hợp đồng lao động. Vậy khi hợp đồng lao động này hết hạn mà người lao động vẫn tiếp tục làm việc có bắt buộc phải ký hợp đồng mới không? Quyền và nghĩa vụ của người lao động trong giai đoạn này được xác định như thế nào?
Căn cứ theo quy đinh tại điểm a khoản 2 Điều 20 Bộ luật lao động năm 2019 thì khi hợp đồng lao động xác định thời hạn hết hạn mà người lao động vẫn tiếp tục làm việc thì:
Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày hợp đồng lao động hết hạn, hai bên phải ký kết hợp đồng lao động mới.
Như vậy, nếu người lao động vẫn làm việc sau khi hợp đồng lao động hết hạn, các bên bắt buộc phải ký hợp đồng mới trong vòng 30 ngày.
Khi ký hợp đồng lao động mới, các bên chỉ được ký thêm 01 lần hợp đồng lao động xác định thời hạn, sau đó mà người lao động vẫn tiếp tục làm việc thì phải ký hợp đồng lao động không xác định thời hạn, trừ các trường hợp tại điểm c khoản 2 Điều này, cụ thể như sau:
– Người được thuê làm giám đốc trong doanh nghiệp có vốn nhà nước;
– Sử dụng người lao động cao tuổi;
– Sử dụng người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam;
– Gia hạn hợp đồng lao động đã giao kết đến hết nhiệm kỳ cho người lao động là thành viên ban lãnh đạo của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đang trong nhiệm kỳ mà hết hạn hợp đồng lao động.
Cũng căn cứ theo Điều này trong thời gian chờ ký hợp đồng mới thì quyền, nghĩa vụ và lợi ích của hai bên được thực hiện theo hợp đồng đã giao kết. Như vậy mặc dù hợp đồng lao động đã hết hạn nhưng người lao động vẫn được hưởng những quyền lợi được ghi nhận trong hợp đồng cũ.
Vậy nếu hết thời hạn 30 ngày mà pháp luật cho phép để các bên ký hợp đồng lao đồng mới mà các bên không ký thì sẽ xử lý như thế nào?
Căn cứ theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 20 BLLĐ 2019 thì trường hợp nếu hết thời hạn 30 ngày kể từ ngày hợp đồng lao động hết thời hạn mà hai bên không ký hợp đồng lao động mới thì hợp đồng đã giao kết sẽ trở thành hợp đồng không xác định thời hạn. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để bảo vệ quyền lợi cho người lao động. Nếu sau 30 ngày mà người sử dụng lao động vẫn cố tình không ký hợp đồng lao động mới thì người lao động sẽ đương nhiên hưởng các quyền lợi của hợp đồng lao động không xác định thời hạn.
